Thừa kế tài sản là một vấn đề phức tạp và quan trọng trong pháp luật dân sự. Việc nắm rõ các quy định về thừa kế giúp các bên liên quan bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình, đồng thời giảm thiểu các tranh chấp phát sinh. Để giải quyết tốt các vấn đề liên quan đến thừa kế, mọi người nên tìm hiểu kỹ các quy định pháp luật, hoặc tìm đến sự hỗ trợ từ các chuyên gia pháp lý khi cần thiết.

Thừa kế tài sản là một lĩnh vực quan trọng trong pháp luật dân sự, liên quan đến việc chuyển giao quyền sở hữu tài sản từ người đã qua đời (người để lại di sản) cho người thừa kế. Pháp luật Việt Nam quy định rõ ràng về các vấn đề liên quan đến thừa kế, bao gồm quyền và nghĩa vụ của người thừa kế, các trường hợp thừa kế theo di chúc và thừa kế theo pháp luật. Bài viết này sẽ làm rõ các quy định cơ bản về thừa kế tài sản theo pháp luật Việt Nam.

Cùng Hopi Digital khám phá những cập nhật mới nhất về kiến thức đời sống hàng ngày nhé, đặc biệt trong bài viết này chúng ta cùng tìm hiểu về Luật Dân Sự nhé

Xem Thêm bài viết sau nhé:

Điều kiện để hợp đồng có hiệu lực?

Hợp đồng dân sự là gì?

1. Quy định chung về thừa kế

Theo Bộ luật Dân sự Việt Nam 2015, thừa kế là việc chuyển dịch tài sản của người chết cho người thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật. Di sản thừa kế bao gồm tài sản riêng của người chết và phần tài sản của người chết trong tài sản chung với người khác.

Quyền thừa kế của cá nhân được pháp luật công nhận và bảo hộ. Mọi cá nhân đều bình đẳng về quyền thừa kế, không phân biệt giới tính, dân tộc, tôn giáo.

2. Thừa kế theo di chúc

2.1. Khái niệm và hình thức di chúc

Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi qua đời. Theo Điều 624 Bộ luật Dân sự 2015, di chúc có thể được lập dưới các hình thức sau:

• Di chúc bằng văn bản: Gồm di chúc bằng văn bản có người làm chứng, di chúc bằng văn bản không có người làm chứng, di chúc bằng văn bản có công chứng và di chúc bằng văn bản có chứng thực.
• Di chúc miệng: Chỉ áp dụng trong trường hợp người lập di chúc đang trong tình trạng đe dọa đến tính mạng và không thể lập di chúc bằng văn bản.

2.2. Hiệu lực của di chúc

Để di chúc có hiệu lực, nó phải đáp ứng các điều kiện sau:

• Người lập di chúc phải minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc và không bị lừa dối, đe dọa, cưỡng ép.
• Nội dung của di chúc không vi phạm điều cấm của pháp luật, không trái đạo đức xã hội.
• Hình thức của di chúc không trái quy định của pháp luật.

2.3. Quy định về di chúc không hợp pháp

Di chúc được coi là không hợp pháp nếu vi phạm một trong các điều kiện về hiệu lực của di chúc. Khi đó, phần di sản trong di chúc không hợp pháp sẽ được chia theo pháp luật.

3. Thừa kế theo pháp luật

3.1. Khái niệm thừa kế theo pháp luật

Thừa kế theo pháp luật là việc phân chia di sản thừa kế theo quy định của pháp luật, áp dụng trong các trường hợp:

• Không có di chúc.
• Di chúc không hợp pháp.
• Những người được chỉ định trong di chúc không còn sống tại thời điểm mở thừa kế hoặc từ chối nhận di sản.

3.2. Hàng thừa kế theo pháp luật

Theo Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015, những người thừa kế theo pháp luật được chia thành ba hàng thừa kế như sau:

• Hàng thừa kế thứ nhất: Vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết.
• Hàng thừa kế thứ hai: Ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại.
• Hàng thừa kế thứ ba: Cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

Việc phân chia di sản thừa kế theo pháp luật sẽ thực hiện theo thứ tự ưu tiên từ hàng thừa kế thứ nhất đến hàng thừa kế thứ ba. Người thừa kế ở hàng thừa kế trước sẽ hưởng toàn bộ di sản và nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước thì mới đến hàng thừa kế sau.

4. Quy định về quyền và nghĩa vụ của người thừa kế

4.1. Quyền của người thừa kế

Người thừa kế có các quyền sau:

• Quyền từ chối nhận di sản, nhưng phải lập văn bản và gửi đến người phân chia di sản trong vòng 6 tháng kể từ ngày mở thừa kế.
• Quyền yêu cầu phân chia di sản.
• Quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại nếu có sự thiệt hại xảy ra trong quá trình phân chia di sản.

4.2. Nghĩa vụ của người thừa kế

Người thừa kế có nghĩa vụ thực hiện các nghĩa vụ về tài sản của người để lại di sản trong phạm vi di sản mà họ nhận được. Nếu di sản không đủ để thanh toán các nghĩa vụ thì phần nghĩa vụ chưa được thanh toán sẽ không phát sinh đối với người thừa kế.

5. Các trường hợp đặc biệt về thừa kế

5.1. Thừa kế thế vị

Theo Điều 652 Bộ luật Dân sự 2015, thừa kế thế vị xảy ra khi con của người để lại di sản chết trước hoặc cùng thời điểm với người để lại di sản. Khi đó, cháu sẽ được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của cháu được hưởng nếu còn sống.

5.2. Quyền thừa kế của con ngoài giá thú

Con ngoài giá thú cũng có quyền thừa kế tài sản của cha hoặc mẹ, tương tự như con đẻ, con nuôi hợp pháp, nếu được pháp luật công nhận quan hệ cha mẹ con.

5.3. Thừa kế trong trường hợp tài sản chung vợ chồng

Khi một người vợ hoặc chồng qua đời, nửa tài sản chung của họ sẽ được chia theo quy định về thừa kế. Phần tài sản còn lại thuộc sở hữu của người còn sống.